علل و عوامل خطر ADHD

اختلال بیش فعالی (ADHD) که به اختصار اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی نامیده می‌شود، طیف وسیعی از اختلالات رفتاری را شامل می‌شود که با کمبود توجه و تمرکز، بیش‌فعالی و ناتوانی در کنترل تکانشگری مشخص می‌شوند.

علل ADHD

والدین کودکی که اخیراً به این بیماری مبتلا شده است، ممکن است خود یا نحوه‌ی فرزندپروری‌اش را سرزنش کنند، اما اغلب اوقات علت این بیماری اصلاً به فرزندپروری مربوط نمی‌شود.

با این حال، شیوه‌ی تربیتی والدین و محیط، تا حدودی، ممکن است مسئول بدتر شدن مشکلات رفتاری کودک باشند.

عوامل خطر ADHD

هیچ علت قطعی برای شروع ADHD در کودک یافت نشده است. با این حال، عوامل زیر ممکن است در افزایش خطر ابتلا به این بیماری نقش داشته باشند:

1. آناتومی یا عملکرد تغییر یافته مغز - اسکن‌های مغزی نشان داده‌اند که برخی از نواحی مغز، به ویژه نواحی مرتبط با فعالیت و دامنه توجه، در بین کودکان و بزرگسالان مبتلا به ADHD متفاوت است. (1) برخی مطالعات نشان می‌دهند که لوب پیشانی مغز (در جلوی مغز قرار دارد) در بین افراد مبتلا به ADHD متفاوت است. این ناحیه مربوط به تصمیم‌گیری است. همچنین ممکن است اختلال در انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین و نورآدرنالین در مغز وجود داشته باشد. این انتقال‌دهنده‌های عصبی، پیام‌رسان‌های شیمیایی مغز هستند. (2)

2. ژنتیک - ADHD گاهی اوقات ممکن است ارثی باشد. مطالعاتی وجود دارد که چندین ژن مرتبط با علت ADHD را یافته‌اند. (1)

3. مرد بودن - پسران و مردان بیشتر از دختران و زنان در معرض خطر ابتلا به ADHD هستند. این می‌تواند به دلیل عوامل ژنتیکی یا عوامل هورمونی باشد. مطالعات نشان می‌دهد از آنجایی که ADHD معمولاً با علائم خشونت و بیش‌فعالی همراه است، بسیاری از دخترانی که نوع غالب ADHD از نوع بی‌توجهی دارند، ممکن است هنگام تشخیص، از تشخیص آن غافل شوند. این دختران اغلب در بزرگسالی یا بزرگسالی این بیماری را نشان می‌دهند. (2)

4. سوء مصرف مواد مخدر، مصرف الکل و سیگار کشیدن مادر - برخی مطالعات نشان داده‌اند که زنان بارداری که سیگار می‌کشند، الکل مصرف می‌کنند یا از داروهای تفریحی استفاده می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای به دنیا آوردن کودکانی هستند که در آینده به ADHD مبتلا می‌شوند. آسیب‌شناسی دقیق پشت این ارتباط به خوبی مشخص نیست. با این حال، گمان می‌رود که این نوع سوء مصرف در رحم یا در رحم، فعالیت عصبی را کاهش می‌دهد و مواد شیمیایی پیام‌رسان عصبی، یعنی انتقال‌دهنده‌های عصبی را تغییر می‌دهد. زنان بارداری که در معرض سموم محیطی قرار دارند نیز در معرض خطر به دنیا آوردن نوزادانی هستند که ممکن است به ADHD مبتلا شوند. (1)

5. قرار گرفتن در معرض سموم - کودکان نوپا و پیش دبستانی که در معرض سموم و مواد سمی محیطی قرار دارند، در معرض خطر بیشتری برای مشکلات رفتاری نیز هستند. از جمله موارد قابل توجه، قرار گرفتن در معرض سرب از رنگ و لوله‌های ساختمان‌های قدیمی است که با دامنه توجه کوتاه و رفتار خشونت‌آمیز در برخی از کودکان مرتبط دانسته شده است. (1)

6. آسیب مغزی ناشی از ضربه - آسیب مغزی نیز در برخی مطالعات با ADHD مرتبط دانسته شده است. با این حال، تعداد کودکانی که دچار چنین آسیب‌های مغزی شده‌اند، برای توضیح شیوع رو به افزایش ADHD بسیار کم است. (3)

7. افزودنی‌ها - برخی از افزودنی‌های غذایی مانند مواد نگهدارنده و رنگ‌های مصنوعی با تشدید و افزایش خطر ابتلا به ADHD مرتبط بوده‌اند. تحقیقات دقیق در این زمینه ضروری است زیرا هیچ مدرک قطعی وجود ندارد. (1)

8. قند - مطالعات و باور رایج می‌گوید که قند اضافی در رژیم غذایی کودک اغلب منجر به مشکلات رفتاری می‌شود. با این حال، مطالعات دقیق نشان داده‌اند که هیچ ارتباطی بین قند اضافی در رژیم غذایی و افزایش خطر ابتلا به ADHD یا حتی بدتر شدن علائم در کودکان مبتلا به ADHD وجود ندارد. (3)

9. عدم تحمل غذایی - عدم تحمل غذایی خاصی مانند شیر، گندم و آجیل نیز با افزایش خطر ابتلا به ADHD مرتبط دانسته شده است. (2)

10. قرار گرفتن در معرض تلویزیون - نگرانی‌هایی وجود داشته است مبنی بر اینکه قرار گرفتن بیش از حد در معرض تلویزیون در سنین پایین ممکن است منجر به افزایش خطر ابتلا به ADHD شود. اگرچه هیچ مطالعه‌ای وجود ندارد که واقعاً این ارتباط را اثبات کند؛ شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد قرار گرفتن بیش از حد در معرض تلویزیون ممکن است منجر به بی‌توجهی و خطر ابتلا به ADHD در مراحل بعدی زندگی شود. (2)

11. سایر عوامل خطر - این موارد شامل تولد زودرس قبل از 37 هفته بارداری و تولد با وزن کم هنگام تولد است. آسیب مغزی در رحم یا در چند سال اول زندگی یا اختلال شنوایی نیز با ADHD مرتبط است (2)