استرس نوجوانان یک مسئله مهم در سلامت است. سال‌های اولیه نوجوانی با تغییرات سریع - جسمی، شناختی و عاطفی - مشخص می‌شود. جوانان همچنین ممکن است با چالش‌های دیگری از جمله تغییر روابط با همسالان، خواسته‌های جدید در مدرسه، تنش‌های خانوادگی یا مسائل ایمنی در جوامع خود روبرو شوند. روش‌هایی که نوجوانان با این عوامل استرس‌زا کنار می‌آیند، می‌تواند پیامدهای کوتاه‌مدت و بلندمدت قابل‌توجهی بر سلامت جسمی و عاطفی آنها داشته باشد.
استرس چیست؟
استرس واکنش بدن به یک چالش است که می‌تواند هر چیزی باشد، از خطر فیزیکی آشکار گرفته تا درخواست قرار ملاقات یا شرکت در یک تیم ورزشی. بدن انسان با فعال کردن سیستم عصبی و هورمون‌های خاص به عوامل استرس‌زا پاسخ می‌دهد. بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس به غدد فوق کلیوی سیگنال می‌دهد تا هورمون‌های آدرنالین و کورتیزول بیشتری تولید کرده و آنها را در جریان خون آزاد کنند.
این هورمون‌ها ضربان قلب، سرعت تنفس، فشار خون و متابولیسم را افزایش می‌دهند. رگ‌های خونی گشادتر می‌شوند تا خون بیشتری به گروه‌های عضلانی بزرگ برسد، مردمک چشم گشاد می‌شود تا بینایی بهبود یابد و کبد گلوکز ذخیره شده را آزاد می‌کند تا انرژی بدن افزایش یابد.
این واکنش فیزیکی به استرس در نوجوانان بسیار سریع‌تر از بزرگسالان بروز می‌کند، زیرا بخشی از مغز که می‌تواند با آرامش خطر را ارزیابی کرده و پاسخ استرس را متوقف کند، یعنی قشر جلوی پیشانی، در نوجوانی به طور کامل توسعه نیافته است.
واکنش به استرس، فرد را برای واکنش سریع و عملکرد خوب تحت فشار آماده می‌کند. این می‌تواند به نوجوانان کمک کند تا هوشیار باشند و برای مقابله با چالش‌ها آماده باشند.
با این حال، واکنش به استرس می‌تواند در صورت واکنش بیش از حد یا ادامه یافتن برای مدت طولانی، مشکلاتی ایجاد کند. موقعیت‌های استرس‌زای طولانی‌مدت، مانند کنار آمدن با طلاق والدین یا مورد آزار و اذیت قرار گرفتن در مدرسه، می‌توانند استرس پایدار و کم‌اهمیتی ایجاد کنند که می‌تواند ذخایر بدن را تحلیل ببرد، سیستم ایمنی را تضعیف کند و باعث شود نوجوان احساس تهی بودن یا در تنگنا قرار گرفتن کند.
استرس خوب در مقابل استرس بد
همه ما هم «استرس خوب» و هم «استرس بد» را تجربه می‌کنیم.
استرس خوب، میزان بهینه‌ای از استرس است که منجر به احساس انرژی و انگیزه ما برای انجام بهترین کارمان می‌شود. استرس خوب ما را تشویق می‌کند تا استراتژی‌های مقابله‌ای مؤثری را برای مقابله با چالش‌هایمان توسعه دهیم که در نهایت به تاب‌آوری ما کمک می‌کند.
استرس بد زمانی اتفاق می‌افتد که مکانیسم‌های مقابله ما تحت فشار استرس قرار می‌گیرند و ما به بهترین شکل ممکن عمل نمی‌کنیم. یک رویداد مشابه می‌تواند کودکان و بزرگسالان را به روش‌های بسیار متفاوتی تحت تأثیر قرار دهد - یک نفر ممکن است یک کارناوال سواری را هیجان‌انگیز بداند و دیگری ممکن است آن را به عنوان یک عامل استرس‌زای اصلی ببیند. استرس می‌تواند زمانی که قادر به مقابله با آن نیستیم یا زمانی که معتقدیم توانایی مقابله با چالش را نداریم، به پریشانی تبدیل شود. راه حل، سازگاری، تغییر و یافتن روش‌هایی برای تبدیل آن استرس بد به استرس خوب است.
علل استرس نوجوانان
منابع استرس زیادی برای نوجوانان و جوانان وجود دارد، از جمله:
- فشار مدرسه و تصمیمات شغلی
- مشاغل بعد از مدرسه یا تابستانی
- دوستیابی و دوستی‌ها
- فشار برای پوشیدن انواع خاصی از لباس، جواهرات یا مدل مو
- فشار برای آزمایش مواد مخدر، الکل یا رابطه جنسی
- فشار برای داشتن اندازه یا شکل بدنی خاص (در دختران، تمرکز اغلب روی وزن است؛ در پسران، معمولاً یک هیکل عضلانی یا ورزشی خاص مد نظر است)
- مقابله با تغییرات جسمی و شناختی بلوغ
- درگیری‌های خانوادگی و همسالان
- مورد آزار و اذیت قرار گرفتن یا در معرض خشونت یا آزار جنسی قرار گرفتن
- برنامه‌های فشرده، رسیدگی به مدرسه، ورزش، فعالیت‌های فوق برنامه، زندگی اجتماعی و تعهدات خانوادگی
نشانه‌های استرس
اگرچه مقداری استرس خوب است، اما اگر نوجوان شما شروع به نشان دادن این علائم کرد، ممکن است استرس برای او بیش از حد باشد و ممکن است برای مقابله با آن به کمک نیاز داشته باشد. علائم عبارتند از:
- افزایش شکایت از سردرد، دل درد، درد عضلانی و/یا خستگی
- گوشه‌گیری و کناره‌گیری از مردم و فعالیت‌ها
- افزایش خشم یا تحریک‌پذیری (مثلاً حمله به افراد و موقعیت‌ها)
- گریه کردن بیشتر و اشک ریختن
- احساس ناامیدی
- اضطراب و عصبی بودن مزمن
- تغییر در عادات خواب و غذا خوردن، مانند بی‌خوابی، کابوس یا «بیش از حد مشغول بودن» برای غذا خوردن
- مشکل در تمرکز
- آزمایش مواد مخدر یا الکل
راهبردهایی برای مقابله با استرس
خبر خوب این است که راه‌هایی وجود دارد که می‌توانید به نوجوان و جوان خود کمک کنید تا با استرس کنار بیایند و یاد بگیرند که چگونه آن را بهتر مدیریت کنند. نوجوان خود را تشویق کنید تا برخی از استراتژی‌های زیر را که می‌توانند سطح استرس او را کاهش دهند، امتحان کند.
- در مورد مشکلات با دیگران صحبت کنید.
- نفس‌های عمیق بکشید، همراه با این فکر یا با صدای بلند بگویید: «من می‌توانم از پسش بربیایم.»
- آرامش عضلانی پیش‌رونده را انجام دهید، که شامل انقباض و شل کردن مکرر عضلات بزرگ بدن است.
- اهداف کوچک تعیین کنید و وظایف را به بخش‌های کوچک‌تر و قابل مدیریت تقسیم کنید.
- ورزش کنید و وعده‌های غذایی منظمی داشته باشید.
- خواب مناسب داشته باشید.
- انضباط مثبت و مداوم را تمرین کنید.
- موقعیت‌های ترسناک را تجسم و تمرین کنید.
- روی آنچه می‌توانید کنترل کنید (واکنش‌ها، اعمالتان) تمرکز کنید و آنچه را که نمی‌توانید کنترل کنید (نظرات و انتظارات دیگران) رها کنید.
- بدترین سناریوهای ممکن را بررسی کنید تا زمانی که خنده‌دار یا پوچ به نظر برسند.
- انتظارات غیرواقعی را کاهش دهید.
- برای استراحت و فعالیت‌های لذت‌بخش برنامه‌ریزی کنید.
- خودتان را همانطور که هستید بپذیرید؛ نقاط قوت منحصر به فرد خود را شناسایی کنید و بر آنها تکیه کنید.
- از ایده کمال‌گرایی، چه در مورد خودتان و چه در مورد دیگران، دست بردارید. به خودتان اجازه دهید و توانایی یادگیری از اشتباهات را در خود پرورش دهید.
نوجوانان، استرس و چگونگی کمک والدین