نارسایی زودرس تخمدان چیست؟
نارسایی زودرس تخمدان (POF) که نارسایی اولیه تخمدان (POI) نیز نامیده می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که تخمدان‌های یک زن قبل از سن ۴۰ سالگی به درستی کار نمی‌کنند. این بدان معناست که تخمدان‌های او به طور منظم تخمک آزاد نمی‌کنند یا تولید هورمون‌هایی مانند استروژن را به اندازه کافی متوقف می‌کنند. این هورمون‌ها نقش بسیار مهمی در قاعدگی و بارداری دارند.
اگرچه به آن «نارسایی» گفته می‌شود، اما برخی از زنان مبتلا به POF هنوز ممکن است دوره‌های نامنظم قاعدگی داشته باشند و گاهی اوقات تخمک آزاد کنند. با این حال، باردار شدن به طور طبیعی برای آنها دشوارتر می‌شود. این وضعیت با یائسگی زودرس یکسان نیست، اما علائم آن می‌تواند مشابه باشد.
چه تفاوتی با یائسگی زودرس دارد؟
نارسایی زودرس تخمدان (POF) با یائسگی زودرس یکسان نیست. با این حال، هر دو می‌توانند باعث قطع زودهنگام قاعدگی و دشوار شدن بارداری شوند. در POF، تخمدان‌ها قبل از ۴۰ سالگی کند می‌شوند یا از کار می‌افتند. با این حال، گاهی اوقات، تخمدان‌ها ممکن است برای مدت کوتاهی هنوز کار کنند. این بدان معناست که هنوز احتمال کمی برای بارداری طبیعی وجود دارد.
در یائسگی زودرس، تخمدان‌ها قبل از ۴۵ سالگی به طور کامل از کار می‌افتند. در این حالت، قاعدگی‌ها برنمی‌گردند و بارداری طبیعی امکان‌پذیر نیست.
بنابراین، تفاوت اصلی این است که در POF، هنوز هم احتمال کمی وجود دارد که تخمدان‌ها دوباره بتوانند کار کنند. اما در یائسگی زودرس، تخمدان‌ها کاملاً از کار می‌افتند و دیگر شروع به کار نمی‌کنند.
یائسگی زودرس و ناباروری
یائسگی زودرس به این معنی است که دوره‌های قاعدگی یک زن قبل از ۴۰ سالگی متوقف می‌شود. این اتفاق زمانی می‌افتد که تخمدان‌ها زودتر از موعد مقرر از کار می‌افتند. از آنجایی که تخمدان‌ها دیگر به طور منظم تخمک آزاد نمی‌کنند، باردار شدن به طور طبیعی سخت‌تر یا حتی غیرممکن می‌شود. به همین دلیل است که یائسگی زودرس ارتباط نزدیکی با ناباروری دارد.
بسیاری از زنان تا زمانی که با مشکلاتی در باروری مواجه نشوند، متوجه یائسگی زودرس خود نمی‌شوند. از دست دادن تخمک و پایین بودن سطح هورمون‌ها، به ویژه استروژن، بر باروری و سلامت کلی تأثیر می‌گذارد. با این حال، گزینه‌هایی مانند هورمون درمانی و درمان‌های باروری (مانند IVF با استفاده از تخمک‌های اهدایی) وجود دارد که می‌تواند به زنان در مادر شدن کمک کند.برای ارتباط با دکتر تنبلی تخمدان در تهران با دکتر طاهره فروغی فر تماس بگیرید
علل نارسایی زودرس تخمدان
نارسایی زودرس تخمدان می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. گاهی اوقات، پزشکان می‌توانند علت را پیدا کنند، اما در بسیاری از موارد، دلیل دقیق آن مشخص نیست. در اینجا برخی از علل شایع نارسایی زودرس تخمدان آورده شده است :
- مشکلات ژنتیکی: برخی از زنان با تغییراتی در ژن‌های خود متولد می‌شوند (مانند سندرم ترنر یا سندرم ایکس شکننده). این امر همچنین می‌تواند بر عملکرد تخمدان‌های آنها تأثیر بگذارد.
- مشکلات خودایمنی: در برخی موارد، سیستم ایمنی به اشتباه تخمدان‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این می‌تواند به تخمک‌ها و تولید هورمون آسیب برساند.
- شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی: درمان‌های سرطان می‌توانند به تخمدان‌ها آسیب برسانند، به خصوص اگر در سنین پایین انجام شوند.
- جراحی تخمدان‌ها: عمل‌هایی که منجر به برداشتن یا آسیب رساندن به بخش‌هایی از تخمدان‌ها می‌شوند نیز ممکن است منجر به نارسایی زودرس تخمدان شوند.
- عفونت‌ها: عفونت‌های ویروسی نادر، مانند اوریون، ممکن است بر تخمدان‌ها تأثیر گذاشته و عملکرد آنها را کاهش دهند.
- سابقه خانوادگی: اگر کسی در خانواده POF داشته باشد، احتمال POF ممکن است کمی بیشتر باشد.
- علل ناشناخته: در بسیاری از زنان هیچ دلیل روشنی یافت نمی‌شود و این اتفاق به طور طبیعی و بدون هیچ هشداری رخ می‌دهد.
علائم نارسایی زودرس تخمدان POF
POF می‌تواند علائم و تغییرات متعددی را در بدن زنان ایجاد کند. برخی از زنان ممکن است متوجه برخی علائم شوند، اما برخی دیگر ممکن است در ابتدا هیچ چیزی احساس نکنند. در اینجا شایع‌ترین علائم POF آمده است:
- پریودهای نامنظم: پریودهای شما ممکن است متناوب باشند، بسیار سبک شوند یا کاملاً متوقف شوند.
- مشکل در باردار شدن: ممکن است به دلیل عدم آزادسازی منظم تخمک توسط تخمدان‌ها، باردار شدن طبیعی برای شما دشوار باشد.
- گرگرفتگی: ممکن است احساس ناگهانی گرما، به خصوص در صورت و سینه داشته باشید و این یک اتفاق شایع است.
- تعریق شبانه: ممکن است در طول شب با احساس تعریق و ناراحتی از خواب بیدار شوید.
- خشکی واژن: این می‌تواند باعث خارش، سوزش یا ناراحتی در طول رابطه جنسی شود.
- کاهش میل جنسی: ممکن است علاقه کمتری به فعالیت جنسی داشته باشید.
- نوسانات خلقی یا غم: ممکن است تغییرات هورمونی را تجربه کنید که می‌تواند منجر به احساس افسردگی، اضطراب یا تحریک‌پذیری شود.
- مشکلات خواب: بسیاری از زنان در به خواب رفتن یا در خواب ماندن مشکل دارند.
تشخیص نارسایی زودرس تخمدان
تشخیص نارسایی زودرس تخمدان همیشه ساده نیست. اگر زنی زیر ۴۰ سال سن داشته باشد و پریودهای نامنظمی داشته باشد یا باردار نشود، پزشک ممکن است آزمایش‌هایی را برای بررسی عملکرد تخمدان‌ها پیشنهاد کند.
در اینجا مراحل رایج برای تشخیص POF آورده شده است:
- سابقه پزشکی و علائم: پزشک در مورد دوره‌های قاعدگی، علائمی مانند گرگرفتگی یا تعریق شبانه و هرگونه سابقه خانوادگی یائسگی زودرس یا مشکلات باروری از شما سؤال خواهد کرد.
- معاینه فیزیکی: یک معاینه فیزیکی اولیه به پزشک کمک می‌کند تا هرگونه نشانه تغییرات هورمونی را بررسی کند.
- آزمایش خون:
- FSH (هورمون محرک فولیکول): سطح بالای این هورمون ممکن است به این معنی باشد که تخمدان‌ها به خوبی کار نمی‌کنند.
- استروژن (E2): سطح پایین استروژن می‌تواند نشانه نارسایی تخمدان باشد.
- AMH (هورمون ضد مولرین): این آزمایش تعداد تخمک‌های باقی‌مانده در تخمدان‌ها (ذخیره تخمدان) را نشان می‌دهد. AMH پایین به این معنی است که تخمک‌های کمتری وجود دارد.
- آزمایش‌های تیروئید و پرولاکتین: این آزمایش‌ها به یافتن دلایل دیگر برای قطع پریود کمک می‌کنند.
- سونوگرافی: سونوگرافی لگن، اندازه تخمدان‌ها و وجود فولیکول‌های قابل مشاهده (تخمک) را بررسی می‌کند.
- آزمایش ژنتیک: گاهی اوقات، POF با شرایط ارثی مرتبط است. آزمایش‌های ژنتیکی می‌توانند به تشخیص اینکه آیا دلیلی مربوط به DNA شما وجود دارد یا خیر، کمک کنند.
- آزمایش‌های دیگر: در برخی موارد، پزشکان ممکن است آزمایش‌هایی را برای بررسی بیماریهای خودایمنی نیز انجام دهند، زیرا این بیماری‌ها می‌توانند تخمدان‌ها را نیز تحت تأثیر قرار دهند.
هدف علم روانشناسی چیست؟