همه ما می‌دانیم که هیچ کودکی از ابتدا دروغگو متولد نمی‌شود. بلکه در طول زندگی است که سروکله این خصوصیت رفتاری ناهنجار در او پیدا می‌شود. محیطی که او در آن زندگی می‌کند به‌عنوان مهم‌ترین عامل اثرگذاری در دروغ گفتن کودک به شمار می‌رود. کودک شما تا قبل از ۳ سالگی در حال واکاوی محیط پیرامون خود است. در این مدت او هنوز از دیدن بسیاری از پدیده‌ها پیرامون خود سردرگم می‌شود. از این جهت بسیاری از رفتارهایی که در این بازه سنی از او سر می‌زند، غریزی است. کودک دروغگو کمتر از ۳ سال هیچ عمدی در دروغگویی ندارد. مهم‌ترین چیز در زندگی او امنیت است و اگر هم دروغ می‌گوید، به‌طور غریزی به‌دنبال راهی برای حفظ امنیت خود است.
برای ارتباط با روانشناس کودک در سعادت آباد با گروه ویان تماس بگیرید.
دروغگویی کودکان بین سه تا هفت سالگی بیشتر ریشه در خیال‌پردازی آنها دارد. کودک در این سال‌ها خیلی در رؤیا سیر می‌کند و همین مسئله باعث می‌شود که خیلی از مواقع راستگو نبودن کودک صرفا به دلیل گرفتار شدن او بین خیال و واقعیت باشد. از سن شش یا هفت سالگی به بعد کودک شما کاملا تفاوت بین حقیقت و دروغ را درک می‌کند. با توجه به این نکات بیایید نگاهی به دلایل دروغگویی کودکان بیندازیم.
دلایل دروغ گفتن کودک
کودک دروغگو گاهی اوقات دلایلی برای این رفتار خود دارد که واقعا والدین را متحیر می‌کند. والدین برای آنکه بتوانند واکنش مناسبی در برابر دروغگویی کودکان از خود نشان دهند، باید به‌خوبی دلایل این رفتار را بشناسند. برخی از مهم‌ترین دلایل راستگو نبودن کودک عبارت‌اند از:
- یاد گرفتن دروغگویی از بزرگ‌ترها (به‌ویژه والدین)
- نگرانی از سرانجام و عواقب پذیرفتن مسئولیت
- نداشتن شناخت و آگاهی مناسب از ارتباطات اجتماعی
- تمایل به حضور در یک جمع دوستانه یا جلوگیری از طرد شدن از آن
- کمک کردن به شخص مورد علاقه
- خیال‌پردازی کودکانه
- دور زدن قوانین سخت‌گیرانه والدین در خانه
- کنجکاوی برای تجربه نتیجه دروغ گفتن
نحوه برخورد مناسب والدین با کودک دروغگو
حال که با مفهومی به نام کودک دروغگو آشنا شدیم و دلایل دروغ گفتن کودک را با هم مرور کردیم، وقت آن است که به دنبال راهکارهای مناسب برای مواجهه با این رفتار از سوی کودکان باشیم. برخی از مهم‌ترین تدابیری که باید در این زمینه از سوی والدین در پیش گرفته شود، عبارت‌اند از:
۱. او را کودک دروغگو خطاب نکنید
به‌خاطر داشته باشید که قرار است در مقام درمان‌گر ظاهر شوید. کودک نباید شما را به چشم ناظم مدرسه ببیند. شما پدر و مادر او هستید و باید مشکلات خود با او را از مسیر دوستی برطرف کنید. دروغ گفتن کودک به هیچ عنوان به شما این اجازه را نمی‌دهد که او را دروغگو خطاب کنید. اصلاً فرض کنید که این کار را انجام دادید؛ چه دستاوردی دارد؟ فراموش نکنید که خیلی اوقات او فقط مشغول رؤیاپردازی است. اگر او را کودک دروغگو خطاب کنید، در واقع به‌صورت ناخودآگاه این رفتار او را به رسمیت شناخته‌اید. آن وقت است که کار شما برای مواجهه با او دشوار خواهد شد.
۲. هنگام دروغ گویی کودکتان عصبانیت خود را کنترل کنید
دروغگویی کودکان خیلی از مواقع به دلیل رفتاری است که از والدین خود می‌بینند. اگر وقتی کار اشتباهی می‌کنند، رفتار پرخاشگرانه‌ای از شما ببینند، آن وقت است که از دروغ به‌عنوان سپری برای در امان ماندن از عصبانیت و خشم شما استفاده می‌کنند. البته منظور ما این است که سعی کنید کنترل خود را در مواجهه با رفتار کودکان از دست ندهید. بسیاری از مشکلات از رفتارهای نسنجیده‌ای آغاز می‌شوند که والدین در یک لحظه از خود نشان می‌دهند.
۳. به کودک دروغگو بگویید که از دستش ناراحت هستید
کودک دروغگو باید متوجه شود که ماه هیچ‌وقت پشت ابر نمی‌ماند و دیر یا زود دیگران متوجه می‌شوند که او دروغ گفته است. به همین دلیل وقتی متوجه می‌شوید که دروغ گفته است، بلافاصله به او بفهمانید که متوجه رفتار اشتباه او شده‌اید. حتما ناراحتی خود را از دروغگویی کودک بروز دهید. کودکان کاملا به پدر و مادر خود وابسته هستند و دوست ندارند که آنها را ناراحت کنند. این باعث می‌شود که او متوجه شود دروغ گفتن، شما را ناراحت می‌کند و در ادامه این رفتار غلط را کنار بگذارد.
۴. تنبیه مناسب برای دروغ گفتن کودک در نظر بگیرید
هر اشتباهی از سوی کودک باید با تنبیه مناسبی از سوی والدین مواجه شود. تنبیه باید متناسب با نوع اشتباه باشد تا اثرگذار باشد. از تنبیه‌های هوشمندانه استفاده کنید. شما به‌عنوان والدین کودک بهتر از هر کسی می‌دانید که او از چه چیزهایی خوشش می‌آید و از چه کارهایی متنفر است. حتما لیستی از این موارد تهیه کنید و متناسب با نوع اشتباهی که مرتکب می‌شود، یکی از آنها را به‌عنوان تنبیه برای او در نظر بگیرید. مثلا می‌توانید او را یک هفته از خوردن خوراکی مورد علاقه‌اش منع کنید یا تفریح آخر هفته را به‌خاطر راستگو نبودن کودک لغو کنید.
شدت تنبیه‌ها را زمانی افزایش دهید که کودک دروغگو دست از رفتار غلطش برندارد و آن را تکرار کند. اجازه دهید متوجه شود که دروغ گفتن برای او هزینه دارد و در صورت تداوم این کار هزینه‌هایش سنگین‌تر هم می‌شود. نکته مهم این است که همیشه جریمه دروغ گفتن را از جریمه کار اشتباه او سنگین‌تر در نظر بگیرید.
۵. او را به‌خاطر راستگویی‌هایش تشویق کنید
گاهی اوقات یک رفتار یا اقدام اشتباه از کودک شما سر می‌زند. اما او آن‌قدر شهامت دارد که مسئولیت کار خود را بپذیرد و به شما اعلام می‌کند که این کار را کرده است. در این‌گونه مواقع نوع مواجهه شما در رفتارهای آینده او فوق‌العاده اثرگذار است. او را بابت کار اشتباهش تنبیه کنید؛ اما فراموش نکنید که باید حتما به‌خاطر راستگویی‌اش نیز تشویق شود. این‌گونه است که کودک شما متوجه می‌شود راست گفتن ارزشش را دارد.
۶. کودک دروغگو را تحقیر نکنید
وقتی از او کاری می‌خواهید و به هر دلیلی نمی‌تواند آن را انجام دهد یا از انجام برخی از کارهای معمول روزمره‌اش ناتوان است، به هیچ عنوان نباید او را تحقیر کنید. هر آدمی از تحقیر شدن بیزار است. این احساس اگر در کودکان قوی‌تر از بزرگ‌ترها نباشد، قطعا ضعیف‌تر نیست. تحقیر کردن کودک باعث می‌شود که اضطراب و استرس او در هنگام انجام دادن کارهای مختلف بیشتر شود؛ چراکه او نگران است اگر از پس انجام آن کار برنیاید، باید خود را برای شنیدن تحقیر آماده کند. یکی از راه‌هایی هم که برای رهایی از این موقعیت‌ها استفاده می‌کند، دروغگویی است. اجازه دهید او احساس کند هیچ‌جای امن‌تری از آغوش شما وجود ندارد.
هدف علم روانشناسی چیست؟