بی‌اختیاری ادرار، خروج غیرارادی ادرار است؛ برخی از متخصصان آن را تنها زمانی که بیمار فکر می‌کند مشکلی وجود دارد، در نظر می‌گیرند. این اختلال بسیار کمتر از حد معمول تشخیص داده شده و گزارش می‌شود. بسیاری از بیماران این مشکل را به پزشک خود گزارش نمی‌دهند و بسیاری از پزشکان به طور خاص در مورد بی‌اختیاری سؤال نمی‌کنند. بی‌اختیاری می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما در بین بزرگسالان و زنان مسن شایع‌تر است و حدود 30٪ از زنان مسن و 15٪ از مردان مسن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
بی‌اختیاری ادرار با ایجاد خجالت، انگ اجتماعی، انزوا و افسردگی، کیفیت زندگی را به شدت کاهش می‌دهد. بسیاری از بیماران مسن به دلیل اینکه بی‌اختیاری بار سنگینی برای مراقبان است، در مراکز نگهداری بستری می‌شوند. در بیماران بستری، ادرار پوست را تحریک و ماسره می‌کند و به تشکیل زخم فشاری ساکروم کمک می‌کند. بزرگسالان مسن مبتلا به فوریت دفع ادرار در معرض خطر بیشتری برای افتادن و شکستگی هستند.
انواع
بی‌اختیاری ممکن است به صورت چکه کردن تقریباً مداوم ادرار یا به صورت دفع متناوب ادرار با یا بدون آگاهی از نیاز به دفع ادرار بروز کند. برخی از بیماران فوریت شدید (نیاز غیرقابل کنترل به دفع ادرار) با هشدار کم یا بدون هشدار دارند و ممکن است نتوانند تا رسیدن به دستشویی، دفع ادرار را مهار کنند. بی‌اختیاری ممکن است با مانورهایی که فشار داخل شکمی را افزایش می‌دهند، رخ دهد یا بدتر شود. چکه کردن ادرار پس از دفع ادرار بسیار رایج است و احتمالاً یک نوع طبیعی در مردان است. شناسایی الگوی بالینی گاهی اوقات مفید است، اما علل اغلب همپوشانی دارند و بسیاری از درمان‌ها یکسان است.
بی‌اختیاری فوریتی، نشت کنترل نشده ادرار (با حجم متوسط تا زیاد) است که بلافاصله پس از نیاز فوری و غیرقابل کنترل به ادرار کردن رخ می‌دهد. شب ادراری و بی‌اختیاری شبانه شایع هستند. بی‌اختیاری فوریتی شایع‌ترین نوع بی‌اختیاری در بزرگسالان مسن است، اما ممکن است افراد جوان‌تر را نیز تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری اغلب با استفاده از داروهای ادرارآور تشدید می‌شود و با عدم توانایی در رسیدن سریع به دستشویی تشدید می‌شود. در زنان، واژینیت آتروفیک، که با افزایش سن شایع است، به نازک شدن و تحریک مجرای ادرار و احساس فوریت در دفع ادرار کمک می‌کند.
بی‌اختیاری استرسی، نشت ادرار به دلیل افزایش ناگهانی فشار داخل شکمی (مثلاً با سرفه، عطسه، خندیدن، خم شدن یا بلند کردن اجسام) است. حجم نشت معمولاً کم تا متوسط است. این دومین نوع شایع بی‌اختیاری در زنان است که عمدتاً به دلیل عوارض زایمان و ایجاد اورتریت آتروفیک رخ می‌دهد. مردان نیز می‌توانند پس از انجام عمل‌هایی مانند پروستاتکتومی رادیکال، دچار بی‌اختیاری استرسی شوند. بی‌اختیاری استرسی معمولاً در افراد چاق به دلیل فشار محتویات شکم بر بالای مثانه شدیدتر است.
بی‌اختیاری سرریز ، چکه کردن ادرار از مثانه‌ای است که بیش از حد پر است. حجم ادرار معمولاً کم است، اما نشت ممکن است مداوم باشد و منجر به دفع زیاد ادرار شود. بی‌اختیاری سرریز دومین نوع شایع بی‌اختیاری در مردان است.
بی‌اختیاری عملکردی ، از دست دادن ادرار به دلیل اختلالات شناختی یا جسمی (مثلاً به دلیل زوال عقل یا سکته مغزی ) یا موانع محیطی است که در کنترل ادرار اختلال ایجاد می‌کنند. به عنوان مثال، بیمار ممکن است نیاز به ادرار کردن را تشخیص ندهد، ممکن است نداند توالت کجاست، یا ممکن است نتواند به سمت توالتی که در فاصله دوری قرار دارد، برود. مسیرهای عصبی و مکانیسم‌های دستگاه ادراری که کنترل ادرار را حفظ می‌کنند، ممکن است طبیعی باشند.
بی‌اختیاری مختلط به هر ترکیبی از انواع فوق گفته می‌شود. شایع‌ترین ترکیب‌ها عبارتند از بی‌اختیاری فوریتی همراه با بی‌اختیاری استرسی و بی‌اختیاری فوریتی یا استرسی همراه با بی‌اختیاری عملکردی.
علت شناسی بی اختیاری ادرار در بزرگسالان
این اختلال در گروه‌های سنی مختلف، متفاوت است. با افزایش سن، ظرفیت مثانه کاهش می‌یابد، توانایی مهار ادرار کاهش می‌یابد، انقباضات غیرارادی مثانه (بیش‌فعالی عضله دترسور) بیشتر اتفاق می‌افتد و انقباض مثانه مختل می‌شود. بنابراین، به تعویق انداختن ادرار دشوارتر می‌شود و تمایل به انجام ناقص آن وجود دارد. حجم باقیمانده پس از ادرار افزایش می‌یابد، احتمالاً به ≤ ۱۰۰ میلی‌لیتر (در حالت عادی < ۵۰ میلی‌لیتر). فاسیای اندوپلویک ضعیف می‌شود.
در زنان یائسه، کاهش سطح استروژن منجر به اورتریت آتروفیک و واژینیت آتروفیک و کاهش مقاومت، طول و حداکثر فشار بسته شدن مجرای ادرار می‌شود.
در مردان، اندازه پروستات افزایش می‌یابد، تا حدی مجرای ادرار را مسدود می‌کند و منجر به تخلیه ناقص مثانه و فشار بر عضله دترسور می‌شود. این تغییرات در بسیاری از بزرگسالان مسن طبیعی و دارای کنترل ادرار رخ می‌دهد و ممکن است بی‌اختیاری ناشی از علت دیگری را تسهیل کند، اما افزایش اندازه پروستات به تنهایی باعث بی‌اختیاری نمی‌شود.
در بیماران جوان‌تر، بیماریهای خود محدود شونده مانند عفونت ادراری یا واژینیت ممکن است باعث بی‌اختیاری گذرا شوند. در چنین مواردی، اغلب به طور ناگهانی شروع می‌شود، ممکن است باعث نشت کمی شود و معمولاً به سرعت با درمان کم یا بدون درمان برطرف می‌شود. اغلب، بی‌اختیاری در بیماران جوان‌تر یک علت واحد دارد اما در بزرگسالان مسن‌تر ممکن است علل مختلفی داشته باشد.
از نظر مفهومی، طبقه‌بندی به علل برگشت‌پذیر (گذرا) یا علل ثابت‌شده می‌تواند مفید باشد. با این حال، علل و مکانیسم‌ها اغلب با هم همپوشانی دارند و به صورت ترکیبی رخ می‌دهند.
بی‌اختیاری گذرا
علل مختلفی برای بی‌اختیاری گذرا وجود دارد.یک یادآوری مفید برای بسیاری از علل گذرا، پوشک (با یک P اضافی) است: دی. ایلیروم، I. عفونت (معمولاً عفونت‌های علامت‌دار دستگاه ادراری )، A. اورتریت و واژینیت تروفیک، P. داروها (مثلاً داروهایی که دارای خواص آلفا-آدرنرژیک، کولینرژیک یا آنتی‌کولینرژیک هستند؛ دیورتیک‌ها؛ آرام‌بخش‌ها)، P. اختلالات روانی (به‌ویژه افسردگی)، E. خروجی بیش از حد ادرار (پلی‌اوری)، محدودیت حرکتی، و S. گیر کردن ابزار.
بی‌اختیاری تثبیت‌شده
بی‌اختیاری تثبیت‌شده ناشی از یک مشکل مداوم است که اعصاب یا عضلات را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مکانیسم‌هایی که معمولاً برای توصیف این مشکلات استفاده می‌شوند عبارتند از: بی‌کفایتی یا انسداد خروجی مثانه، بیش‌فعالی یا کم‌فعالی عضله دترسور، اختلال هماهنگی دترسور-اسفنکتر یا ترکیبی از این موارد (به جدول علل بی‌اختیاری تثبیت‌شده مراجعه کنید ). با این حال، این مکانیسم‌ها در برخی از علل گذرا نیز دخیل هستند.
بی‌کفایتی مجرای خروجی ادرار یکی از علل شایع بی‌اختیاری استرسی است. در زنان، معمولاً به دلیل ضعف کف لگن یا فاسیای اندوپلویک است. چنین ضعفی معمولاً ناشی از زایمان‌های واژینال متعدد، جراحی لگن (از جمله هیسترکتومی)، تغییرات مرتبط با سن (از جمله اورتریت آتروفیک) یا ترکیبی از این موارد است. در نتیجه، محل اتصال مثانه به حالب پایین می‌آید، گردن مثانه و مجرای ادرار بیش از حد متحرک می‌شوند و فشار در مجرای ادرار پایین‌تر از فشار مثانه قرار می‌گیرد. در مردان، علت شایع، آسیب به اسفنکتر یا گردن مثانه و مجرای ادرار خلفی پس از پروستاتکتومی رادیکال است.
انسداد خروجی ادرار یکی از علل شایع بی‌اختیاری ادرار در مردان است، اگرچه اکثر مردان مبتلا به انسداد، بی‌اختیاری ادرار ندارند. انسداد در مردان معمولاً ناشی از هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات ، سرطان پروستات یا تنگی مجرای ادرار است . در هر دو جنس، فشردگی مدفوع می‌تواند باعث انسداد شود. در زنان، انسداد خروجی ادرار می‌تواند ناشی از جراحی قبلی برای بی‌اختیاری ادرار یا افتادگی سیستوسل باشد که باعث پیچ خوردن مجرای ادرار در حین زور زدن برای تخلیه ادرار می‌شود.
انسداد منجر به اتساع مزمن مثانه می‌شود که توانایی انقباض خود را از دست می‌دهد؛ سپس مثانه به طور کامل تخلیه نمی‌شود و در نتیجه سرریز ادرار رخ می‌دهد. انسداد همچنین ممکن است منجر به بیش‌فعالی عضله دترسور و بی‌اختیاری ادرار ناشی از فوریت شود. اگر عضله دترسور توانایی انقباض خود را از دست بدهد، بی‌اختیاری ناشی از سرریز ادرار ممکن است رخ دهد. برخی از علل انسداد خروجی (مانند دیورتیکول‌های بزرگ مثانه، سیستوسل، عفونت‌های مثانه، سنگ مثانه و تومورها) برگشت‌پذیر هستند.
بیش‌فعالی عضله دترسور یکی از علل شایع بی‌اختیاری فوریتی در بیماران مسن‌تر و جوان‌تر است. عضله دترسور بدون هیچ دلیل واضحی، معمولاً زمانی که مثانه تا حدی یا تقریباً پر است، به طور متناوب منقبض می‌شود. بیش‌فعالی عضله دترسور ممکن است ایدیوپاتیک باشد یا ممکن است ناشی از اختلال عملکرد مرکز مهار ادرار در ناحیه پیشانی (معمولاً به دلیل تغییرات مرتبط با سن، زوال عقل یا سکته مغزی) یا انسداد خروجی باشد. بیش‌فعالی (بیش‌فعالی) عضله دترسور با اختلال در انقباض، نوعی از بی‌اختیاری فوریتی است که با فوریت، تکرر ادرار، سرعت جریان ضعیف، احتباس ادرار ، ترابکولاسیون مثانه و حجم باقیمانده پس از ادرار بیش از 50 میلی‌لیتر مشخص می‌شود. این نوع ممکن است پروستاتیسم را در مردان یا بی‌اختیاری استرسی را در زنان تقلید کند.
مثانه بیش فعال اصطلاحی است که گاهی اوقات برای توصیف فوریت ادراری (با یا بدون بی‌اختیاری) استفاده می‌شود که اغلب با تکرر ادرار و شب ادراری همراه است.
کم‌کار بودن عضله دترسور باعث احتباس ادرار و بی‌اختیاری سرریز در حدود ۵٪ از بیماران مبتلا به بی‌اختیاری می‌شود. این بیماری ممکن است در اثر آسیب به نخاع یا ریشه‌های عصبی که مثانه را تغذیه می‌کنند (مثلاً در اثر فشرده‌سازی دیسک، تومور یا جراحی)، نوروپاتی‌های محیطی یا اتونومیک یا سایر اختلالات عصبی ایجاد شود (به جدول علل بی‌اختیاری تثبیت‌شده مراجعه کنید ). آنتی‌کولینرژیک‌ها و مواد افیونی انقباض دترسور را به میزان زیادی کاهش می‌دهند. این داروها از علل شایع و گذرا هستند. دترسور ممکن است در مردان مبتلا به انسداد مزمن خروجی، کم‌کار شود، زیرا دترسور با فیبروز و بافت همبند جایگزین می‌شود و از تخلیه مثانه حتی در صورت رفع انسداد جلوگیری می‌کند. در زنان، کم‌کاری دترسور معمولاً ایدیوپاتیک است. ضعف دترسور با شدت کمتر در بین زنان مسن شایع است. چنین ضعفی باعث بی‌اختیاری نمی‌شود، اما در صورت وجود سایر علل بی‌اختیاری، می‌تواند درمان را پیچیده کند.
ناهماهنگی دترسور-اسفنکتر (از دست دادن هماهنگی بین انقباض مثانه و شل شدن اسفنکتر ادراری خارجی) ممکن است باعث انسداد خروجی و در نتیجه بی‌اختیاری سرریز ادرار شود. ناهماهنگی اغلب به دلیل ضایعه نخاعی است که مسیرهای منتهی به مرکز ادرار پل مغزی را که شل شدن اسفنکتر و انقباض مثانه را هماهنگ می‌کند، قطع می‌کند. به جای شل شدن هنگام انقباض مثانه، اسفنکتر منقبض می‌شود و خروجی مثانه را مسدود می‌کند. ناهماهنگی باعث ترابکولاسیون شدید، دیورتیکول، تغییر شکل "درخت کریسمس" مثانه که در سیستوگرام دیده می‌شود، هیدرونفروز و نارسایی کلیه می‌شود.
اختلال عملکردی (مثلاً اختلال شناختی، کاهش تحرک، کاهش مهارت دستی، اختلالات همراه، فقدان انگیزه)، به ویژه در بیماران مسن، ممکن است در بی‌اختیاری تثبیت‌شده نقش داشته باشد اما به ندرت باعث آن می‌شود.
هدف علم روانشناسی چیست؟